• Classroommanagement  

  – Stel vaste routines in: begin les met staan, spreek duidelijk en consequent, laat handen opsteken voor aandacht  

  – Varieer in toonhoogte en volume: start wat luider, daal af naar rustiger tempo om stiltes en concentratie af te dwingen  

  – Observeer en leer van collega’s: pas beproefde trucjes toe en houd vast aan je eigen regels  

• Actieve didactiek versus passief luisteren  

  – Lange monologen (40-minuten hoorcolleges) blijven soms onvermijdelijk voor theorie, maar vragen steeds actieve verwerkingsopdrachten (samenvattingen, discussie)  

  – Overschrijven prikkelt hersenen minder; laat studenten kort mondeling/via schrijven samenvatten en laat ze elkaar corrigeren  

  – Gebruik kleurplaten of simpele werkvormen bij ‘droge’ stof om aandacht vast te houden  

• Gamification en spelprincipes  

  – Spelvormen bieden koppeling aan verschillende leerstijlen: sommige studenten leren beter via spel, anderen via uitleg  

  – Competitie en niveaus stimuleren dopaminavrijgave, verhogen motivatie en doorzettingsvermogen  

  – Eenvoudige beloningen (stickers, complimenten, kleine prijsjes) kunnen al krachtig werken  

• Differentiatie en contextgebonden leren  

  – BBL-studenten (leertijd in de praktijk) vertalen theorie makkelijker naar de praktijk dan BOL-studenten  

  – Koppel nieuwe kennis aan ervaringen uit de beroepspraktijk om het lange-termijngeheugen te voeden  

  – Besteed aandacht aan de werking van geheugen: link nieuw geleerde stof aan bestaande kennis  

• Formatief handelen en feedback  

  – Continua check (formatief toetsen) geeft inzicht in waar studenten staan en stuurt leerproces bij  

  – Geef niet alleen summatieve cijfers, maar ook gerichte complimenten en concrete verbeterpunten  

  – Oefen zelfreflectie bij studenten: laat hen eigen leerproces analyseren en doelen bijstellen  

• Reflectie op eigen rol (“Practice what you preach”)  

  – Wees je bewust van wat je van studenten vraagt: oefen zelf de competenties die je overdraagt (bv. samenvatten, feedback geven)  

  – Besef dat elke docentvalkuil (te direct, uitstelgedrag, conflictvermijding) ook kansen biedt voor ontwikkeling  

  – Gebruik kernkwadranten (kwaliteiten, valkuilen, allergieën, uitdagingen) om eigen patronen te doorbreken  

• Teamdynamiek en diversiteit  

  – Teams bestaan idealiter uit verschillende rollen (promotor, controller, analyzer, supporter) voor optimaal resultaat  

  – Spanningen tussen typen (“allergieën”) zijn natuurlijke signalen: zoek in elkaars valkuilen juist kwaliteiten  

  – Nauwe samenwerking en open feedback stimuleren onderlinge groei en versterkt leeraanbod voor studenten

CAR methode van Luc Stevens

(Competentie, Autonomie, Relatie)

• CAR model uit PPT halen

Opdracht: Werking van het geheugen

• Onderzoek theorie over de werking van het geheugen.

• Maak een infographic via (canva.be) over de werking van het geheugen

• Voor volgende week: Print de infographic en leg uit aan de groep (posterpresentatie)

• De groep start met overleg over het gebruik van Canva, de rolverdeling en de planning van het groepswerk (poster maken, informatie verzamelen en vormgeven).  

• Onderwerp van de les: werking van het geheugen in drie fasen – zintuiglijk geheugen, kortetermijngeheugen en langetermijngeheugen.  

• Zintuiglijk geheugen: alle zintuiglijke prikkels (zien, horen, voelen, proeven, ruiken) komen binnen, maar blijven slechts circa één seconde “hangen” en worden gefilterd door aandacht.  

• Kortetermijngeheugen (werkgeheugen): beperkte capaciteit (ongeveer 7 items tegelijk), zeer vluchtig en alleen blijvend bij herhaling of bij sterke emotionele lading.  

• Langetermijngeheugen: vrijwel onbeperkte opslag, gelaagd in impliciet (onbewust, vaardigheden zoals fietsen) en expliciet (bewust, feiten en herinneringen).  

• Overgang naar langetermijngeheugen verloopt via elaboratie en associatie: nieuwe informatie koppel je aan bestaande kennis of interesses van leerlingen.  

• Repetitie/herhaling is cruciaal om items in het kortetermijngeheugen te “bevriezen” en over te brengen naar het langetermijngeheugen.  

• Emoties, persoonlijke verhalen en motorische handelingen stimuleren de aandacht en bevorderen het vasthouden van informatie.  

• Kracht van drie: presenteer in de les idealiter drie sleutelbegrippen of voorbeelden om overbelasting te voorkomen en een helder kader te bieden (in navolging van Steve Jobs).  

• Visualiseren met posters en diagrammen (pijlen, kleurcodering) helpt om de geheugenroutes door de hersenen inzichtelijk en memorabel te maken.  

• Gebruik van herkenbare voorbeelden (auto-/brommeranalogie, ervaringen uit de eigen praktijk) bindt aan voorkennis en vergroot de kans op langdurige retentie.  

• Bij overbelasting of als werkgeheugen “vol” zit, verdwijnen willekeurig stukken informatie: je kunt niet zelf bepalen wat er wegvalt.  

• De groep besluit gezamenlijk een grafische poster uit te werken in Canva, met duidelijke stappen: zintuiglijk geheugen → kortetermijngeheugen → langetermijngeheugen (incl. expliciet vs. impliciet).  

• Voor het eindresultaat wordt A3-formaat geadviseerd, met ruimte voor aanvullende voorbeelden, percentages (bv. vergeetcurve, opslagsucces) en kleurcoderingen.  

• Reflectie en peer-feedback: posters worden in de klas opgehangen, besproken en eventueel bijgestuurd op helderheid en didactische meerwaarde.  

• Belangrijkste lesinzicht: informatie blijft beter hangen als je leert inspelen op zintuigen, aandacht, herhaling, emotie en de bestaande wereld van de leerling.

• Docent heeft beperkte invloed op hoe studenten leren; rol is vooral faciliteren en begeleiden.  

• Kwetsbaarheid en openheid van de docent bevorderen een leerzame sfeer.  

• Actief leren wordt gestimuleerd door:  

  – Zelf informatie opzoeken  

  – In groepjes onderzoeken en overleggen  

  – Elkaars inzichten bediscussiëren  

  – Aan elkaar uitleggen wat je geleerd hebt (hoogste leerniveau)  

• Belang van duidelijke afbakening en tijdslimiet om verzanden in te veel diepgang te voorkomen.  

• Keuze in onderzoeksscope:  

  – Focus strikt op ‘werking van het geheugen’ of breder op ‘functie van het brein’  

  – Studenten vrij om diepte-niveau te bepalen aan de hand van interesses en leerdoelen  

• Samenwerkingsvormen:  

  – Groepswerk bevordert lange termijngeheugen beter dan enkel hoorcollege  

  – Iedere student krijgt een deelonderwerp en legt dit later mondeling uit zonder PowerPoint  

• Onderzoeksopdracht dient helder te zijn: ‘werking van het geheugen’, niet een medisch verhaal over de hersenen of dementie  

• Lerarenrol vraagt om voortdurende reflectie op kerncomponenten van het K-model:  

  – Competentie: voelen studenten zich bekwaam?  

  – Betrokkenheid: leveren ze actieve bijdrage?  

  – Relatie: is er een veilige groepsdynamiek en goede docent–student band?  

• Portfolio-opdracht vóór na de vakantie:  

  – Beschrijf wie je bent en wilt zijn als docent  

  – Formuleer visie op leren en eigen kernkwaliteiten  

  – Bereid feedback voor op elkaars werk  

• Niet alle nieuwe theorieën en methoden in één keer toepassen; kies enkele elementen uit die aansluiten bij jouw lessen.  

• Praktische tip: experimenteer met camera-observaties om klasdynamiek en studentbetrokkenheid te meten.  

Mijn reflecties mbt de lessen zijn hieronder te beluisteren: